List Kozaków zaporoskich do sułtana jest najbardziej znaną piśmienniczą pamiątką historii Siczy Zaporoskiej.
Historia listu
Według legendy list został napisany w 1676 roku przez atamana koszowego Iwana Sirko wraz z "całą Siczą Zaporoską" w odpowiedzi na ultimatum sułtana osmańskiego Mehmeda IV.
Oryginał pisma nie zachował się do naszych czasów, jednak w latach 70. XIX wieku została odnaleziona kopia pisma sporządzona w XVIII w. Odkrycia dokonał etnograf-hobbysta z Dniepropietrowska (wtedy Jekaterynosław), który przekazał ją znanemu historykowi Dymitrowi Jawornickiemu (ukr. Дмитро Яворницький).
Treść listu
Istnieje kilka wariantów tekstu. Najbardziej znany jest ukazany poniżej, a samo pismo przechowywane jest w Publicznej Bibliotece w Sankt Petersburgu.
Oferta Mehameda IV:
Ja, sułtan, syn Mehameda, brat Słońca i Księżyca, wnuk i namiestnik Boga, Pan królestw Macedonii, Babilonu, Jerozolimy, Wielkiego i Małego Egiptu, Król nad Królami, Pan nad Panami, znamienity rycerz, niezwyciężony dowódca, niepokonany obrońca miasta Pańskiego, wypełniający wolę samego Boga, nadzieja i uspokojenie dla muzułmanów, budzący przestrach ale i wielki obrońca chrześcijan — nakazuję Wam, zaporoskim kozakom, poddać się mi dobrowolnie bez żadnego oporu i nie kazać mi się więcej Waszymi napaściami przejmować.
Sułtan turecki Mehmed IV
Odpowiedź Kozaków dla Mehameda IV:
Zaporoscy Kozacy do sułtana tureckiego! Ty, sułtanie, diable turecki, przeklętego diabła bracie i towarzyszu, samego Lucyfera sekretarzu. Jaki z Ciebie do diabła rycerz, jeśli nie umiesz gołą du.pą jeża zabić. Twoje wojsko zjada czarcie gówno. Nie będziesz TY, sukin Ty synu, synów chrześcijańskiej ziemi pod sobą mieć, walczyć będziemy z Tobą ziemią i wodą, ku.rwa Twoja mać. Kucharzu Ty babiloński smrodzie, kołodzieju macedoński, piwowarze jerozolimski, garbarzu aleksandryjski, świński pastuchu Wielkiego i Małego Egiptu, świnio armeńska, dziwko je.bana, kołczanie tatarski, kacie kamieniecki, podolski złodziejaszku i błaźnie dla wszystkiego co na ziemi i pod ziemią, szatańskiego węża potomku i chu.ju zagięty. Świński ty ryju, kobyli zadzie, psie rzeźnika, niechrzczony łbie, ku.rwa Twoja mać. O tak Ci Kozacy zaporoscy odpowiadają, plugawcze. Nie będziesz Ty nawet naszych świń wypasać. Teraz kończymy, daty nie znamy bo kalendarza nie mamy, miesiąc na niebie a rok w księgach zapisany, a dzień u nas taki jak i u was, za co możecie w du.pę pocałować nas!
Podpisali: Ataman Koszowy Iwan Sirko ze wszystkimi zaporożcami
W dbałości o prawdę historyczną musiałem tu i ówdzie wstawić kropki, żeby to dzieło dyplomacji nic nie straciło na swej wyjątkowej formie